ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑΛΗΞΙΣ

Καθότι πολύς λόγος γίνεται με τα ελαττώματα της  Δημοκρατίας και ιδιαίτερα σε καιρούς οικονομικής ύφεσης, ας πειραματιστούμε με τους κατά καιρούς διάφορους τρόπους εξουσίας και διακυβέρνησης….

Σχετικά με τα μοναρχικά καθεστώτα(ναζισμός, βασιλεία κλπ) δε χρειάζεται μεγάλη ανάλυση τόσο για  το μέγεθος της  κρατικής αυθαιρεσίας όσο και για τη μη συμβολή των πολιτών στα κοινά. Οι λίγοι ημέτεροι καρπώνονται τα οφέλη της εξουσίας και οι λοιποί απλά… επιβιώνουν προσέχοντας μην κακοχαρακτηριστούν ως «αντίθετοι». Μία ζούγκλα πραγματική όπου το θηρίο ελέγχει τα πάντα και στους  αυλικούς του αναθέτονται υπερεξουσίες τέτοιες που να κλιμακώνεται ολοένα και περισσότερο ένα αναμενόμενο κύμα αντίδρασης. Στο φόβο απώλειας της εξουσίας προκαλούνται ακραία μέτρα καταστολής και συχνά ο επίλογος γράφεται με εμφύλια διαμάχη ανάμεσα σε καθεστωτικούς και μη.

Στα κομμουνιστικά καθεστώτα η κατάσταση διαφοροποιείται. Αρχικά όλα ξεκινούν ρομαντικά. Το δίκαιο κράτος έχει την υποχρέωση να παραχωρήσει κατοικία σε όλους τους πολίτες και να τους προσλάβει ως… κρατικούς υπαλλήλους (αυτό κάτι μας θυμίζει) με δικαίωμα μετάταξης σε οποιοδήποτε τομέα. Κατά κάποιο τρόπο όλοι γίνονται μέτοχοι του κράτους και καλούνται υπό την προστασία του να εργαστούν για την πρόοδο του. Ο γενικός γραμματέας εκτελεί καθήκοντα αρχηγού του κράτους και οποιαδήποτε ιδιοκτησία γης ή επιχείρησης θεωρείται απαγορευμένη…. Όλοι ίσοι με τους υπόλοιπους. Όλα ουτοπικά, αλλά ο γενικός γραμματέας με την πάροδο του χρόνου αρχίζει να απολαμβάνει αγαθά και υπηρεσίες που μεν αντίκεινται στο προηγούμενο πλαίσιο, αλλά παράλληλα πρέπει να αναχαιτίσει  την όποια εκκολαπτόμενη φιλοδοξία υψηλών στελεχών του κόμματος  ή πολιτών για ιδία οικονομική ανάπτυξη. Η τελευταία αυτή απαγόρευση οδηγεί τους πολίτες σε αγανάκτηση, καθώς η κοινωνική, οικονομική και προσωπική πρόοδος σε όλους υποβόσκει ως αδιαμφισβήτητος τρόπος ζωής. Αποτέλεσμα; Ο γενικός γραμματέας  καταστέλλει άμεσα και με σκληρό τρόπο τις αντιδράσεις και  θεσπίζει μέσω του κόμματος κανόνες που να εξυπηρετούν τις δικές του αποκλειστικά φιλοδοξίες. Ολοένα και μετατρέπεται σε ιδιάζων  δικτάτορα, ο οποίος ζει σε καθεστώς πλήρους ευημερίας και άνεσης, ενώ οι πολίτες του περιορίζονται στα αυστηρά πλαίσια της ιδεολογίας. Άπαντες οφείλουν να συμμορφώνονται με το πνεύμα του καθεστώτος, ζώντας με το φόβο της τιμωρίας εάν δεν αποδώσουν τα μέγιστα ακόμα και αν προσπαθούν. Η ταπείνωση έχει και ακραίες μορφές…. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ποδοσφαιρική ομάδα της Βορείου Κορέας, η οποία στο Μουντιάλ του 2010 μετά την ταπεινωτική ήττα από την Πορτογαλία με 7-0 και τον αποκλεισμό της …. μετατάχθηκε σύσσωμη στα ανθρακωρυχεία της χώρας!!!!!!

Η δημοκρατία ίσως πιο εύηχη και πιο ρομαντική, στηρίζεται στο δόγμα «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό». Όσοι ενήλικες  επιθυμούν ασκούν το καθήκον του εκλέγειν και οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού φροντίζουν για το καλό των πολιτών. Κάπου σε αυτό το σημείο αρχίζει ένα ιδιόμορφο ανέκδοτο…. Κυβερνά  το πρώτο  κόμμα με επικεφαλής τον Πρωθυπουργό, έχοντας δηλαδή τα ηνία  της εκτελεστικής εξουσίας. Η νομοθετική  εξουσία ελέγχεται πλήρως από την κυβερνώσα παράταξη με επικεφαλής των Πρωθυπουργό, καθώς έχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Η ανώτατη διοίκηση της δικαστικής εξουσίας (π.χ. πρόεδρος Αρείου Πάγου)  ορίζεται από υπουργικό συμβούλιο, δηλαδή υπουργούς που ορίστηκαν σε αυτό το αξίωμα μετά από απόφαση του Πρωθυπουργού. Ο κόσμος μπορεί να έχει το δικαίωμα της ψήφου, αλλά το σύστημα είναι καθαρά πρωθυπουργικοκεντρικό.  Ο τρόπος διακυβέρνησης όπως εφαρμόζεται παραπάνω, είναι πολύ εύκολο να οδηγήσει σε κρατικές αυθαιρεσίες .  Οι υπουργοί και οι βουλευτές του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος μετατρέπονται σε αυλικούς του Πρωθυπουργού και τείνουν να μετατραπούν σε άβουλα όντα με το φόβο της διαγραφής τους σε περίπτωση που ψηφίσουν κατά συνείδηση. Η νομοθεσία με δημοκρατικούς πάντα τρόπους μπορεί να μετατραπεί σε όπλο των κυβερνώντων, οι οποίοι  επικυρώνουν νόμους και διατάγματα στα μέτρα τους. Οι ίδιοι αυτοί νόμοι τους υπερασπίζουν από οποιαδήποτε μελλοντική δίωξη για θέματα αυθαιρεσίας, ενώ για την παραμονή στην εξουσία τίθεται σε λειτουργία ένα άνευ προηγουμένων πελατειακό σύστημα. Όλοι επομένως είτε πολίτες είτε κρατικοί λειτουργοί (π.χ. δικαστές) απλά παρακολουθούν τα δρώμενα φοβούμενοι να αντιδράσουν στην όποια κρατική ασυδοσία.

Ακόμα και στη μη εφαρμοσθείσα  έως τώρα αριστοκρατία, δηλαδή στην τοποθέτηση σε κάθε νευραλγικό σημείο του κορυφαίου ατόμου αναλόγως των προσόντων του, η εξουσία θα είναι μάλλον γλυκιά. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση ο έκαστος «άριστος» θα είχε τη δυνατότητα να εφεύρει τρόπο που νομότυπα να διατηρηθεί στην εξουσία. Από την ιδεολογική πλατφόρμα και μόνο δε δύναται να καθοριστεί το …. τέλειο πολίτευμα. Νομοτελειακά σε όλες τις περιπτώσεις ο έχων την εξουσία προσπαθεί να μην εκπέσει. Σε αυτή την αγωνία χρησιμοποιούνται πάντα οι κρατικοί μηχανισμοί (νομοθετική εξουσία, δικαιοσύνη, σώματα ασφαλείας) σε όφελός του.

Αν η ιστορία διδάσκει, πρέπει να εφευρεθεί νέος τρόπος διακυβέρνησης, ο οποίος να μην αφήνει περιθώρια μετατροπής του εκάστοτε πολιτεύματος σε απολυταρχικό. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η διενέργεια δημοψηφίσματος υποχρεωτικά ανά καθορισθέντα χρονικά διαστήματα  π.χ. δεκαετία, προκειμένου να αποφασισθεί το προσεχές μοντέλο εξουσίας.  Παράλληλα, άπαντες οι κυβερνώντες να λογοδοτούν μετά το τέλος της θητείας τους με απολογισμό των πεπραγμένων τους και να επιβάλλονται κυρώσεις σε περίπτωση αστοχιών σχετικά με στόχους που είχαν εκ των προτέρων τεθεί από μια επιτροπή εν είδει  συντακτικής βουλής(π.χ. ύπαρξη δημοσιονομικού ελλείμματος,  εθνικά θέματα κλπ).

Πρέπει να συνηθίσουμε στην ιδέα ότι δεν υπάρχει το απόλυτο σε μειονεκτήματα ή πλεονεκτήματα πολίτευμα, αλλά το πιο κατάλληλο για τη δεδομένη χρονική στιγμή. Γι’ αυτό το λόγο η εναλλαγή τους σταθεροποιεί το ίδιο το κράτος και λειτουργεί ως κυματοθραύστης σε τυχόν μωροφιλόδοξες  επιθυμίες….

Αιώνες πριν υπήρχε η ίδια αναζήτηση του καταλληλότερου συστήματος και ο Ισοκράτης φρόντισε να μας ενημερώσει για τον κίνδυνο που ελλοχεύει η έννοια της εξουσίας…..

«Η εξουσία, που όλοι την κυνηγάνε, είναι δυσκολομεταχείριστη και κάνει όσους την αγαπούν να παραφρονούν. Μοιάζει με τις ερωμένες, που προκαλούν την αγάπη, όμως καταστρέφουν τους εραστές τους.»